de uitgebreide versie

Voor iedereen de graag wil weten wat we welke dag doen:

Dag 1 Amsterdam – Kuala Lumpur – Kuching (Sarawak)
Voor de vluchtgegevens verwijzen wij naar het vluchtschema.

Dag 2 Kuching (vrij verblijf)
We beginnen de reis in één van de leukste steden van Azië: Kuching. Dit historische stadje, gelegen aan de Sarawak-rivier, bezit nog veel gebouwen uit de tijd van de 'Witte Radja's', de Brooke-dynastie die het land een eeuw lang heeft bestuurd. Een mengelmoes van Maleisiërs, Chinezen, Indiërs en Dajaks zorgt voor het unieke karakter van Kuching. Kleine winkelstraatjes, moskeeën en de vele kleine Chinese tempels, waar de hele dag door wierook gebrand en gebeden wordt. Het Sarawak Museum heeft een wereldberoemde collectie over de verschillende Dajakculturen en de flora en fauna van Sarawak. Je kunt per sampan (rivierbootje) oversteken naar Fort Margherita of wandelen langs de rivier, waar het altijd gezellig druk is. In de avond kun je gaan eten op één van de avondmarkten, waar tot in de late uurtjes overheerlijke visgerechten, Chinees fondue, saté, bier en verse vruchtensappen besteld worden. We overnachten in een comfortabel hotel in het centrum, vlakbij de Sarawak-rivier.

Dag 3 – 4 Bako National Park
In de ochtend reizen we in ruim twee uur per bus en boot naar het relatief kleine aan de kust gelegen Bako Park. Dit nationale park herbergt vrijwel alle vegetatiesoorten die op Borneo voorkomen, zoals verschillende soorten vleesetende 'pitcherplants' (bekerplanten), orchideeën en enorme varens. Ook het dierenleven is zeer divers: vanaf je veranda zie je de apen, wilde baardzwijnen en leguanen zo rondlopen. In de vroege ochtend heb je de meeste kans om aan de rand van de vloedbossen groepen zeldzame neusapen te zien. Deze apen komen alleen op Borneo voor en worden ook wel 'orang Belanda' (Nederlander) genoemd, omdat voor de lokale bevolking de gelijkenis met de langneuzige Nederlanders treffend was. Deze twee dagen kun je kiezen uit verschillende mooie jungletrails, die langs grillige rotsformaties door prachtig natuurschoon leiden. De tochten variëren van twintig minuten tot negen uur. Neem je zwemspullen mee, want de verleiding is groot om onderweg af te dalen naar een idyllisch en verlaten strandje.

Dag 5 Bako National Park - Kuching
's Ochtends kun je weer op zoek gaan naar neusapen, een trail lopen of van het nabij gelegen strand genieten. Aan het eind van de ochtend keren we per boot en bus terug naar Kuching. Je zou vandaag nog een bezoek kunnen brengen aan het iets buiten Kuching gelegen 'Sarawak Cultural Village', waar je meer te weten kunt komen over verschillende longhouses en de volkeren van Borneo.

Dag 6 Iban-longhouses (dag 1)
We vertrekken, vergezeld door een lokale gids, met de bus naar de Lemanak-rivier. Onderweg bezoeken we het 'Semonggoh Wildlife Rehabilitation Centre', waar ontheemde orang-oetans worden opgevangen om na een langdurige voorbereiding weer in de jungle te worden uitgezet. We zien de halfwilde orang-oetans uit het bos komen om te eten. Via het marktplaatsje Serian, waar de verschillende Dajakstammen vis, groente en fruit verkopen, komen we aan bij de rivier. Na een tocht met de longboat arriveren we bij het longhouse van de Iban. Van alle Dajaks is de Iban de grootste groep en zij staan van oudsher bekend als koppensnellers. De oudere Iban hebben hun lichaam met traditionele tatoeages versierd. De komende drie dagen gaan we het leven in een longhouse meemaken.
Het longhouse is een woongemeenschap, waar vele gezinnen bij elkaar in een langgerekt huis op palen wonen, meestal aan de oever van een rivier. Binnenin bevinden zich vele deuren, die toegang bieden tot de familievertrekken. Al deze vertrekken zijn met elkaar verbonden door een 'overdekte straat'. Op deze veranda speelt een groot deel van het sociale leven af en de bewoners zitten er vaak tot in de late avonduren met elkaar te kletsen. Overdag zijn vooral de ouderen en kinderen te vinden in het longhouse, want de rest bewerken dan hun ladang (rijstveld, akker). Bij de welkomstceremonie, volgens de tradities van de Iban, wordt meteen duidelijk hoe gastvrij de Iban zijn. De tuak (lokale rijstwijn) zal zeker niet ontbreken en we zullen een aantal dansen te zien krijgen. We overnachten in het longhouse, op matrassen onder een klamboe op de veranda.

Dag 7 Iban-longhouses (dag 2)
Om bij het volgende longhouse te komen, stappen we weer in de longboats en varen verder de rivier op. Steeds dieper de jungle in. Het is een aantal uren varen, waarbij rust afgewisseld wordt door stroomversnellingen. Zelf zul je ook af en toe de boot uit moeten, om deze over de grintbanken te duwen. Door tunnels van bladeren bereiken we de lunchplek aan de oever van de rivier, waar het eten op de Ibanmanier in bamboe wordt gekookt. Terwijl de lunch wordt bereid kan je een heerlijke verfrissende duik nemen in de heldere rivier. Na de lunch laden we onze bagage op de rug (het grootste deel hebben we achtergelaten in Kuching) en beginnen aan een korte wandeltocht naar het longhouse waar we de komende nacht zullen verblijven. We zullen eerst enkele riviertjes doorwaden en een flinke heuvel beklimmen, maar het uitzicht is geweldig. Achter ons zie je de rivier en een van de vele longhouses nog liggen, terwijl voor ons de beboste heuvelpartijen tot aan de horizon opdoemen, slechts onderbroken door enkele akkertjes, rijstvelden, peper- en rubberplantages. Eenmaal aangekomen in het tweede longhouse, nemen we een frisse duik in de heerlijk koele rivier, voordat we weer gastvrij worden ontvangen door de Tuai Rumah, de hoofdman van het longhouse. De Tuai Rumah is de komende dagen onze gastheer en we eten in zijn kamer in een kring met zijn hele familie. De rijstwijn vloeit rijkelijk en waarschijnlijk wordt het weer een gezellige avond met genoeg gelegenheid tot ‘culturele uitwisseling’. We slapen ook hier op matrassen op de veranda.

Dag 8 Iban-longhouses (dag 3)
Bij dageraad worden we gewekt door kraaiende hanen en zien we de ochtenddauw boven de jungle uit stijgen. Vandaag heb je de keuze om in dit longhouse te blijven of mee te gaan op een jungletocht. Vergezeld door enkele bewoners van het longhouse lopen we stroomopwaarts over smalle, soms glibberige junglepaadjes, terwijl onze lokale gids uitleg geeft over valstrikken, jachttechnieken en geneeskrachtige planten. Tegelijkertijd zullen we proberen vis te vangen en bosgroenten te verzamelen voor een lunch bij de rivier. Wie de kunst goed afgekeken heeft, kan helpen met het koken op de Ibanmanier. Je kunt ook lekker zwemmen in de rivier. Wie wil, en enkele blauwe plekken niet schuwt, kan na de lunch al zwemmend en lopend door de rivier terug naar het longhouse. De rest loopt via hetzelfde junglepad terug. Aan het eind van de middag varen we stroomafwaarts terug naar het vertrouwde eerste longhouse voor onze laatste nacht in dit unieke gebied.

Dag 9 naar Kuching
Terwijl de ochtenddauw optrekt, lopen we naar de rivier, waar de boten al op ons liggen te wachten. Na een korte boottocht arriveren we bij de bus en keren terug naar Kuching. Kuching is de plaats waar je het beste antiek en traditionele longhouse-voorwerpen kunt kopen en zelfs kunt laten verschepen. Wie wil kan 's avonds genieten van de heerlijkste visgerechten, die op het 'Sea Food Court' worden geserveerd.

Dag 10 Kuching/ vlucht naar Mulu Nationaal Park
’s Ochtends heb je nog de gelegenheid om door Kuching te wandelen, voordat we in de loop van de dag via Miri naar het Mulu Park vliegen. Het laatste deel van de vlucht, over de groene wouden van het grootste nationale park van Sarawak, is schitterend. In het primaire regenwoud van het park, dat ligt geklemd tussen twee bergketens, bevinden zich meer dan 1500 planten, 67 zoogdieren en 262 soorten vogels, waar onder alle acht typen neushoornvogel. We verblijven twee nachten in een gezellig guesthouse, gelegen aan de Melinau-rivier aan de rand van het park, voordat we verder het park intrekken.

NB: Een heel enkele keer kan het voorkomen dat het vliegveld van Mulu niet bereikbaar is in de namiddag in verband met de weersomstandigheden. In dat geval zal er in Miri worden overnacht en alsnog de volgende morgen naar het Mulu Park worden gevlogen.

Dag 11 Mulugrotten
Vijf miljoen jaar hevige van regenval heeft in dit gebied een uitgebreid grottenstelsel uitgekerfd. Inmiddels zijn 44 grotten in kaart gebracht, waarvan we er vandaag vier bezoeken. In de 'Wind Cave' vind je in de 'King's Chamber' eeuwenoude slanke druipsteenformaties. Vervolgens lopen we naar de 'Clearwatercave' en verkennen een gedeelte van dit 107 kilometer (!) lange grottensysteem. Hier bloeit de unieke 'monofylae', een éénbladige plant. ’s Middags gaan we naar 'Lang Cave', een druipsteengrot met vreemde rotsformaties. Daarna trekken we verder naar een reusachtige grot die talloze zwaluwen en miljoenen vleermuizen herbergt: de 'Deer Cave'. De entree van deze grot, met een hoogte van 120 meter, is erg imponerend. Tegen het vallen van de avond vliegen zo' n twee miljoen vleermuizen de grotten uit op zoek naar voedsel. Wie ooit dit spectaculaire schouwspel heeft gezien, zal het niet snel vergeten. Gewapend met een zaklamp lopen we in het donker, begeleid door vuurvliegjes en mysterieuze junglegeluiden, weer naar ons guesthouse.

Dag 12 Headhunters’ trail naar Camp 5
Per longboat varen we dieper het oerwoud in. Zeker wanneer de waterstand laag is, zal je vaak de boot uit moeten om mee te helpen de boot over de stroomversnellingen te krijgen. Wanneer de boot niet meer verder kan, gaan we aan land en beginnen aan de Headhunter’s Trail. De grote bagage wordt met het vliegtuig naar Limbang vervoerd. Zelf draag je een dagrugzakje met spullen voor twee nachten. Een slaapmatje en een slaapzak zijn niet nodig, wel een klamboe.
We lopen onze drie uur durende jungletrek door primair regenwoud. Een deskundige gids begeleidt ons hierbij en verzorgt tevens de maaltijden. We verblijven in een parkhut aan het riviertje Melinau, midden in de prachtige natuur, tussen de kalksteengebergtes.

Dag 13 Headhunters' Trail – Camp 5 / Pinnacles
De liefhebbers maken een steile beklimming naar de Pinnacles, kalksteenformaties die door erosie zijn ontstaan en uit het niets lijken op te rijzen. Deze klim is technisch gezien veel zwaarder dan de beklimming van de Mount Kinabalu en niet geschikt voor mensen met hoogtevrees! Wie deze klim te zwaar vindt, kan de ongerepte jungle rond het kamp in. Badend in de rivier, omringd door typische junglegeluiden voel je je op deze plek echt ver weg van de drukke bewoonde wereld.

NB: Wanneer het flink geregend heeft, zou de parkranger kunnen besluiten om de klim naar de Pinnacles te verbieden in verband met de veiligheid.

Dag 14 Headhunters' Trail
Een hangbrug leidt ons over de Melinau-rivier. Aan de overkant volgen we het junglepad dat de Kajan vroeger volgden als ze op oorlogspad waren om koppen te snellen in Limbang. Ze droegen hun kano's mee van de Melinau naar de Terikan-rivier. Een uur of vier duurt onze tocht door het oerwoud, dat warm en vochtig is en waar duizenden planten gedijen. Af en toe kun je de schorre roep van de neushoornvogel horen. Bij de Terikan-rivier kunnen we ons aan de oever opfrissen. Met boten varen we de soms wilde Medalam-rivier af en gaan naar Limbang. Hier slapen we in een hotel.

Dag 15 Limbang – Kota Kinabalu
Na een vroeg ontbijt varen we met een expresboot door naar Labuan, een klein taxfree eilandje voor de kust van Kota Kinabalu. Met wat mazzel kunnen we meteen overstappen op de aansluitende boot naar Kota Kinabalu. Dan is het nog zo’n anderhalf uur varen over open zee. We arriveren aan het begin van de middag. We verblijven in een comfortabel hotel midden in het centrum.

Dag 16 Kota Kinabalu
Kota Kinabalu is een levendige havenstad aan de Zuid-Chinese Zee. Deze stad, met zowel Filippijnse als Islamitische invloeden, heeft naast moderne winkelcentra ook vele markten. Deze markten zijn een uitgelezen plaats om de lokale bevolking te ontmoeten. Andere aanraders zijn het pas gerenoveerde Sabah Museum en de grote moskee. Je kunt ook naar een van de vijf wonderschone eilandjes in het 'Tunku Abdul Rahman Marine Park' gaan, vlak voor de kust van Kota Kinabalu. De zandstranden, het kristalheldere water en de vele vissen en koraalriffen maken deze eilandjes de perfecte plek om te zwemmen en te snorkelen. In de avond kun je op het pleintje vlakbij de avondmarkt, waar lokale restaurantjes hun stoelen en tafels buiten zetten, echt heerlijk eten.

Dag 17-18 Vlucht naar Lahad Datu; transfer naar Danum Valley
We gaan met een binnenlandse vlucht naar Lahad Datu. Bij goed zicht kun je vanuit je raampje de top van Gunung Kinabalu zien liggen, waar je misschien wel over enkele dagen op zal staan. Na aankomst rijden we in zo'n 2 uur Je rijdt verder naar de uitermate mooie Damun vallei. Hier bezoek je het echte primaire regenwoud, dat een geweldige variatie aan planten en wildlife bezit, zoals de zeer zeldzame sumatraanse neushoorn, de Borneo Pygmee-olifant, de nevelpanter, gibbons en langgurs (een bijzondere apensoort). Ook de vogelliefhebber komt aan zijn trekken: je vindt er onder andere adelaars, verschillende soorten neushoornvogels en ijsvogels. Je kunt zelfstandig of onder leiding van een lokale gids diverse prachtige wandelingen door het park maken. Ook is er een natuurlijk modderbad middenin het park, waar je heerlijk in kunt relaxen. Je verblijft in comfortabele chalets.

Dag 19 Danum Valley - Kinabatangang rivier (Sukau)
Nadat je ‘s ochtends nog een wandeling hebt kunnen maken, rijd je in zo'n twee uur naar het plaatsje Sukau, gelegen aan de Kinabatantangrivier.
Helaas wordt ook het unieke stroomgebied van de Kinabatangan bedreigd door grootschalige houtkap en de aanleg van oliepalmplantages. Daarom is het Wereld Natuur Fonds in 1998 begonnen met de vestiging van een 'corridor of life' langs de gehele rivier. De bedoeling is om (in samenwerking met de lokale bevolking en lokale overheden) dit gebied weer aan elkaar te rijgen, door de ontbrekende stukken te herbebossen. Zo wordt het leefgebied van de orang-oetans, neusapen, olifanten en andere dieren vergroot en hebben ze meer toegang tot voedsel en betere kansen op het vinden van een partner. We doorkruisen per bus, boot en te voet dit unieke gebied, om zo een goed beeld te krijgen van het gehele Wereld Natuur Fonds project, de unieke fauna en de oliepalmplantages.
Deze dag staat in het teken van wildlife. Je kunt verschillende bootsafari’s maken , waarbij je nogmaals oog in oog kunt komen te staan met groepen neusapen, makaken, otters, varanen, ijsvogels, en neushoornvogels. Soms zijn ook hier orang-oetans te zien en heel af en toe olifanten. (2 bootsafaris -ochtend, namiddag of nachtsafari- zijn inclusief). ’s Middags kun je onder begeleiding van een gids een wandeling van ongeveer twee uur maken naar één van de ‘oxbow’-meren, waar veel vogelsoorten op zoek zijn naar voedsel. Je kunt ook te voet het dorpje Sukau bezoeken of genieten van het uitzicht op de rivier vanuit het restaurant van onze lodge.

Dag 20 Kinabatanganrivier / optioneel bezoek Hutan Project
In de ochtend of in de namiddag heb je de mogelijkheid om het Hutan Project te gaan bezoeken. Dit is een speciaal onderzoeksproject dat gesteund wordt door Apenheul. Het leefgebied van de orang-oetan wordt steeds kleiner. Er zijn nog maar een paar plaatsen in Maleisië en Indonesië waar deze mensapen kunnen overleven. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor orang-oetans om in gekapt bos te overleven. Wij mogen dit project als één van de weinige bezoeken. Om de orang-oetans niet te veel te storen is er in overleg met de onderzoekers voor gekozen om maar 8 personen tegelijkertijd het project te laten bezoeken. Wanneer meer dan acht personen voor dit bezoek hebben gekozen, zal de groep worden gesplitst: de ene helft zal het project in de ochtend bezoeken en de andere helft in de namiddag. Ook die twee groepen worden weer opgedeeld: een deel gaat eerst naar de orang-oetans op zoek, terwijl de anderen eerst een boompje gaan planten: onze bescheiden bijdrage aan de herbebossing. Afhankelijk van waar de orang-oetans zich ophouden is het een klein uur zoeken onder leiding van één van de deskundige onderzoekers.

Dag 21 Sepilok, transfer naar Gunung Kinabalu National Park
Mocht je tijdens het verblijf aan de Kinabatangan geen wilde orang-oetans (van dichtbij) hebben kunnen ‘spotten’, dan krijg je in Sepilok, het orang-oetan rehabilitatiecentrum, nog een kans. In dit natuurreservaat worden orang-oetans voorbereid op een zelfstandig leven in de jungle, een proces dat jaren duurt. We zien hoe jonge en oudere orang-oetans die de stap naar een zelfstandig leven al hebben gezet, bijgevoerd worden. De dieren blijven op gezette tijden terugkeren naar deze stek voor een aanvulling op hun menu. Om de eerste van de twee voedertijden al mee te kunnen maken, zullen we moeten vroeg vertrekken richting Sepilok. Na de lunch vertrekken we naar het Gunung Kinabalu National Park. We verlaten de laagvlakte en de palmolieplantages van Oost Sabah en rijden per bus het bosachtige berggebied in. Aan het eind van de middag komen we aan bij het park. We slapen aan 'de achterkant' van het park, Mesilau. op een hoogte van zo’n 1700 meter in eenvoudige Chalets. Mesilau is namelijk het startpunt van de veel minder toeristische en dus minder drukke route naar de top van Mt. Kinabalu. Pas na 5,5 km wandelen komt deze route samen met de 'standaardroute'. Op de terugweg loop je via de normale route terug naar beneden, waardoor je het laatste deel niet 2 keer loopt. De Mesilauroute is ietsje langer (een half uurtje lopen), maar de kans dat je grote bekerplanten tegenkomt op dit traject stukken groter. Met helder weer kun je vanaf je Mesilau de imposante berg en de top al zien liggen. De rest van de dag kun je de voet van de berg met zijn uitbundige vegetatie verkennen en je voorbereiden op je klim naar de top. Tevens is het interessant om het informatiecentrumpje over het park te bekijken om meer te weten te komen over de flora van deze omgeving.

Dag 22 – 23 voettocht Mt. Kinabalu
Vandaag en morgen zijn er twee mogelijkheden (geef, in verband met de te maken reserveringen, je keuze duidelijk aan op het aanmeldingsformulier):
1. ‘Aan de voet' voor degenen die liever niet klimmen. Je blijft in Mesilau, waarvandaan diverse routes gelopen kunnen worden. Je zou eventueel ook naar Poring Hotsprings kunnen gaan. Op dag 23, wanneer de groep aan de afdaling begint, wordt je naar 'de voorkant' van het park gebracht, waar je nog een mooie wandeling kunt maken, zoals bijvoorbeeld de Liwagutrail, leidend naar de gelijknamige rivier door een stuk jungle. Ook kun je met een parkranger, die je wijst op flora en fauna, het park intrekken.
2. ‘Naar de top': in 2 dagen klim je van 1700 naar ruim 4000 meter. Op dag 1 wordt in vier tot zes uur naar Laban Rata op 3400 meter hoogte gelopen. De wandeling is niet altijd gemakkelijk, maar zeker de moeite waard. Een lokale gids vergezelt ons. Het uitzicht is adembenemend en de vegetatie met onder andere orchideeën en bekerplanten weelderig. De temperatuur zakt, het kan boven behoorlijk koud zijn. Het resthouse waar je overnacht is eenvoudig.
Om 03.00 uur 's nachts is het tijd om op te staan om het laatste stuk naar de top af te leggen. Je komt op tijd aan om vanaf het hoogste punt in Zuidoost-Azië (4101 meter!) de zon te zien klimmen over de wouden van Borneo en de Zuid-Chinese Zee ver beneden je. Daarna begin je aan de afdaling, via Laban Rata terug naar het hoofdkwartier. Je bagage is daar inmiddels vanaf Mesilau ook naartoe gebracht. Nadat iedereen in zijn eigen tempo beneden is gekomen, rijden we op ons gemak in zo'n 2 uur terug naar Kota Kinabalu.

Dag 24 - 26 Pulau Tiga
In de morgen rijden we naar Kuala Penyah, vanwaar het nog 25 minuten varen is naar Pulau Tiga. Het eiland Pulau Tiga is een van de drie eilandjes van het National park. Op dit voormalige ‘Expeditie Robinson’ eiland blijven we drie nachten, om bij te komen van de vermoeienissen van de beklimming. Je kunt er natuurlijk ook prima zwemmen, snorkelen of duiken, maar je kunt ook een boottocht maken naar één van de andere eilandjes. Ook zijn verschillende wandelroutes over het eiland, waar verschillende zeldzame dieren leven. Het strand, het koraal, de vissen en de zee staan garant voor perfecte afsluiting van de reis door Maleisisch Borneo.

Dag 27 Pulau Tiga – Kota Kinabalu – Amsterdam
We varen terug naar Kuala Penyah en rijden terug naar Kota Kinabalu, waar je nog wat laatste souvenirs kunt inslaan. Aan het einde van de middag is de transfer naar het vliegveld voor de vlucht naar Kuala Lumpur. Aansluitend vliegen we verder naar Nederland.

Dag 28 aankomst Amsterdam
Voor gegevens over de vlucht verwijzen wij naar het vluchtschema

Een heel verhaal en avontuur dus. Jullie zullen lezen wat we allemaal beleven.

Liefs
remco en chantal.